رانش زمین در اغلب نقاط ایران روی می‌دهد. در جریان این واقعه توده‌های سنگ، سطح زمین و گل و لای به علت وجود شیب حرکت می‌کنند. رانش می‌تواند کوچک، بزرگ، کند یا تند باشد. توفان، زمین‌لرزه، فوران آتشفشان، آتش‌سوزی و دخالت‌های انسان، روند رانش زمین را تسریع می‌کنند.
حرکت گل و لای خود را به صورت رودخانه‌ای از خاک، سنگ و سایر مواد آغشته به آب نشان می‌دهد و این زمانی است که به علت باران سنگین یا ذوب شدن سریع برف، مقدار زیادی آب روی سطح زمین جمع شده و آن را به صورت رودخانه‌ای از گل و لای یا “لجن” درمی‌آورد. این مواد سریعاً به جریان افتاده و نظیر بهمن بدون هیچ اخطار یا هشداری تا چندین کیلومتر از نقطه شروع خود دور می‌شوند. حجم این مواد هر لحظه افزایش می‌یابد، زیرا هر آنچه در مسیر قرار دارد نیز (از جمله درختان، تخته سنگ‌ها، خودروها و…) با این حرکت همراه خواهند شد.
رانش زمین ممکن است حاصل استفاده غیر اصولی از زمین در نقاط کوهستانی، دره‌ها و نواحلی ساحلی نیز باشد. با بهره‌برداری اصولی از زمین، مطالعات کارشناسی و طراحی مناسب می‌توان از بروز بسیاری از موارد رانش زمین و حرکت گل و لای ممانعت به عمل آورد.
.
اقدامات لازم قبل از وقوع
- از ساخت و ساز در نواحی شیب‌دار، در مجاورت لبه کوه‌ها و در نزدیکی دره‌ها و آب‌روها خودداری شود.
- موقعیت محل سکونت از نظر وقوع رانش بررسی شود.
- با توجه به نتیجه این بررسی و بر اساس مشورت با کارشناس، اقدامات اصلاحی در دستور کار قرار گیرند.
- با استفاده از لوله‌های قابل انعطاف در سیستم لوله کشی آب و گاز محل سکونت یا کار، می‌توان میزان خطرات را به حداقل رساند. لوله‌ها و اتصالات قابل انعطاف در برابر شکستگی مقاومت بیشتری دارند.
علایم هشدار دهنده
تغییر در چشم‌اندازهای محل سکونت نظیر تغییر مسیر روان‌آب‌ها (مخصوصاً در محل تلاقی آن‌ها)، رانش‌های کوچک و کج شدن تدریجی درختان
- گیرکردن در و پنجره‌ها برای اولین بار
- پیدایش ترک خوردگی جدید در گچ، کاشی، دیوار یا فونداسیون ساختمان
- جدا شدگی دیوارها، راه پله‌ها و پلکان‌های خارجی از بقیه ساختمان
- پیدایش تدریجی ترک‌خوردگی‌های عرضی روی زمین یا روی خیابان‌ها و پیاده‌روها
- شکستگی در لوله‌های زیرزمینی آب و فاضلاب
- برآمدگی زمین در پایین دست نواحی شیب‌دار
- ظهور چشمه‌های آب در نقاط جدید
- کج‌شدگی یا جا به جایی دیوارها، تیرک‌های برق و تلفن و درختان
- شنیدن صدایی که هر لحظه شدت آن رو به افزایش است (دال بر قریب الوقوع بودن رانش).
- تغییر شیب در یک جهت و احساس آن به هنگام راه رفتن روی زمین
- شنیدن صداهای غیرمعمول (نظیر شکسته شدن درختان، بهم خوردن تخته سنگ‌ها) که حکایت از حرکت گل و لای دارد.
- ریزش سنگ و خاک و سایر علائم مشابه احتمالی حاکی از حرکت گل و لای به هنگام رانندگی است. تپه‌های خاکی کنار جاده‌ای سریعاً دچار رانش می‌شوند.
اقدامات لازم بعد از وقوع
- کماکان باید از ناحیه دچار رانش دوری شود، زیرا احتمال رانش مجدد وجود دارد.
- باید از دور نگاه کرد و دید که آیا افرادی در جریان رانش دچار آسیب نشده یا در آن گیر نیفتاده‌اند. نیروهای امدادی را باید برای نجات آنان راهنمایی کرد.
- باید مراقبت خطرات دیگر از جمله شکستگی خطوط برق و لوله‌های گاز، آب و فاضلاب و نیز آسیب‌دید‌گی جاده‌ها و ریل راه آهن بود.
- بهتر است نواحی دچار رانش هر چه زودتر درختکاری مجدد شوند، زیرا زمینه بروز سیل‌های برق آسا و رانش‌های دیگر درآینده نزدیک وجود دارد.
باید با فردی کارشناس در مورد خطر وقوع رانش زمین مشورت کرده و در صورت لزوم اقدامات اصلاحی را جهت تقلیل میزان خطر در دستور کار قرار داد.
.
منابع:
.https://khadem.ir
