بهمن، توده‌های برفی است که ناگهان به حرکت در می‌آید و به خاطر سنگینی و نیروی جاذبه زمین از بالا با پایین سرازیر می‌شود و به تدریج با افزایش سرعت و توده برف، ناآرام و متلاطم می‌شود. بهمن تهدیدی جدی برای ساختمان‌های واقع در پهنه‌های کوهستانی، اسکی‌بازان، کوهنوردان و روستانشینان محسوب می‌شود و خسارت زیادی به ساختمان‌ها وارد نموده و جاده را مسدود می‌کند. شناخت بهمن و راه‌های پیشگیری، مقابله و احیاناً گریز از آن، به‌خصوص برای ساکنین مناطق کوهستانی و کوهنوردان ضروری است.
بهمن با نوسان‌ها (موج‌های زلزله) یا صدای خودروها، هواپیماها و بالگردها به پایین رها می‌شود و توان کافی برای تخریب و انهدام ساختمان های غیرمقاوم را داراست.
در مناطق بهمن‌خیز برای جلوگیری از خطرات ناشی از آن در محل آغاز حرکت توده‌های برفی جنگل‌کاری می کنند. برای کاهش شدت بهمن‌های کوچکتر، می‌توان با انفجار یا بمباران با توپخانه به‌طور مصنوعی موجب سقوط آنها شد که البته باید از قبل اطلاع‌رسانی به ساکنین منطقه و تخلیه مناطق در معرض ریزش بهمن صورت گیرد. به‌طور کلی اقدامات مدیریتی این مناطق شامل تغییر در پوشش گیاهی طبیعی، حفاظت گونه‌ها و کشت گونه‌های جدید، فعالیت‌های ایجاد سازه، تغییر در مقدار و ساختمان برف و یخ، آموزش و جلب مشارکت مردمی، ارسال پیام‌های هشدار‌دهنده در مواقع بحرانی و سرمایه‌گذاری جهت بهره‌برداری است که نیاز به تخصص‌های گوناگون در زمینه‌های علمی، فنی دارد.
.
عوامل افزایش خطر بهمن
- شیب از عوامل اصلی سقوط بهمن است. روی شیب های تند (۵۰ درجه یا بیشتر) چون برف قبل از انباشتگی به طور طبیعی به پایین سرازیر می‌شود خطر سقوط بهمن معمولاً زیاد نیست. روی شیب های خیلی ملایم (کمتر از ۲۵ درجه) نیز خطر بهمن معمولاً زیاد نیست. بر پایه تحقیقات، عمدتاً بیشترین بهمن‌ها در شیب‌های ۳۵ تا ۴۰ درجه اتفاق افتاده است. با تند شدن شیب، ثبات لایه فوقانی برف کاهش یافته، خطر بهمن افزایش می یابد.
- پوشش طبیعی خاک به لحاظ جلوگیری از بهمن، دارای اهمیت است. زمین‌های صاف یا بدون پستی و بلندی بهمن‌خیز هستند. یکنواختی شیب نیز عامل خطرناکی است.
- وزش بادهای تند، مهمترین عامل سقوط بهمن است. باد عامل بسیار مهمی در افزایش خطر سقوط بهمن است به ویژه اگر در طی چند روز متوالی به شدت وزیده باشد.
- سقوط بهمن پس از بارش برف به مقدار بارش، وزن برف و در نهایت میزان شیب کوه بستگی دارد. با گذشت زمان، احتمال زنده ماندن شخص مدفون در زیر یک متر برف، به سرعت کاهش می‌یابد.
- برای مواجهه با سقوط بهمن، تمام حواستان را به کار بگیرید. با شنیدن کوچکترین صدایی که حکایت از سقوط بهمن دارد، منطقه را ترک کنید.
- در منطقه‌ای که حتی یک بار بهمن در آن به وقوع پیوسته، همیشه احتمال سقوط دوباره وجود دارد. این نکته را به خاطر داشته باشید که برای نجات کسی که زیر بهمن مدفون شده است، فقط ۳۰ دقیقه فرصت دارید. پس وقت را از دست ندهید. پس از ۳۰ دقیقه از دفن شدن در زیر برف تنها می‌توان امیدوار بود که فقط پنجاه درصد از آسیب دیدگان، زنده بمانند.
.
عوامل بازدارنده از بهمن:
- درخت ها و درختچه‌ها (بهترین عامل جلوگیری‌کننده از بهمن هستند. بوته‌ها عامل بازدارنده از سقوط بهمن نیستند)
- سنگ ها
- دره های کم شیب و باز
.
اقدامات قبل از وقوع بهمن
- از تردد در جاده‌های بهمن‌خیز خودداری کنید.
- در هنگام عبور از مناطق کوهستانی پر از برف باید سکوت کرد. بوق زدن یا بلند کردن صدای پخش صوت ماشین در این مسیر ها می‌تواند موجب ریزش بهمن شود.
- قبل از صعود به کوه باید حتماً برنامه داشته باشید و سرپرست مجرب، مسیر و منطقه صعود، ظرفیت و توان افراد از قبل تعیین شده باشد.
- دیگران را در جریان برنامه صعود و کوهنوردی خود قرار دهید.
- وسایل ارتباطی (بی سیم، تلفن همراه و پیپس – که یک دستگاه کوچک الکترونیکی گیرنده و فرستنده است – و …) باید حتماً موجود باشد. افردی که قرار است از بهمن عبور کنند با فشار دادن دکمه دستگاه، باید آن را در وضعیت فرستنده و دیگران در وضعیت گیرنده قرار دهند. فراموش نکنید که پیپس را نبایستی در کوله پشتی قرار داد بلکه باید آن را به گردن آویخت.
- صعود، تمرین و کار در مناطق کوهستانی و برف‌گیر حتماً باید با وسایل، لوازم و ابزار کوهنوردی اعم از لوازم فنی، پوشاک، تغذیه، وسایل امدادی و … همراه باشد.
- در صورتی که نمی توان شیبی را دور زد تا حد امکان باید ارتفاع گرفت تا در مسیر طولانی بهمن قرار نگیرید.
- در هنگام عبور ساکت باشید تا ارتعاشات صدا باعث ریزش بهمن نشود. ارتعاش یکی از عوامل مهم ریزش بهمن است. بنابراین، در جاهایی که خطر ریزش بهمن وجود دارد باید از فریاد پرهیز کنید. در واقع سکوت موجب می‌شود که بهتر متوجه ریزش برف شده و به موقع اقدام کنید.
- بهتر است اعضای گروه در شیب‌های خطرناک در فاصله حداقل ۳۰-۲۰ متری یکدیگر حرکت کنند تا همگی گرفتار بهمن نشوند و بتوانند همدیگر را نجات بدهند.
- از یک شیب برفی باید خیلی نرم و سبک قدم بردارید تا فشار و ضربه به برف مسیر وارد نشود و باعث شکست برف و جریان بهمن نگردد.
- از ریسمان یا طناب مخصوص کوهنوردی استفاده کنید.
- در روی برف به صورت زیگزاگ راه نروید و تا حد امکان به صورت یک خط مستقیم روی برف بالا بروید.
- بهترین راه عبور از بهمن این است که بهمن را به طرف بالا صعود کنیم نه عرضی.
- بستن نخ بهمن (نخ بهمن طناب ۳ میلی‌متری به رنگ قرمز و به طول ۱۵ تا ۵۰ متر است که بر روی پوسته آن فلشی در یک جهت وجود دارد. نخ بهمن را باید طوری به بدن وصل کرد که جهت فلش آن به سمت فرد باشد و ادامه نخ بهمن را طوری روی زمین می اندازیم که بر روی زمین کشیده شود. حال اگر بهمن سقوط کند، گروه امداد با پیدا کردن نخ بهمن و دنبال کردن فلش به مصدوم می رسند)
- برای عبور از بهمن، نباید فرد را با طناب یا وسیله دیگری حمایت کرد. چرا که ممکن است بهمن، فرد را تکه تکه کند.
- در هنگام عبور از بهمن، باید تک تک و بدون عجله و با فاصله زیاد از محل عبور کرد (بین فواصلی که پا در برف فرو می رود نباید نفر بعد پا یا باتوم در برف فرو کند)
- کوله پشتی را به سمت شیب قرار می‌دهیم و فقط یک بند آن را روی شانه می اندازیم تا در صورت سقوط بهمن بتوان به راحتی کوله را رها کرد.
- اگر جا پای نفر قبلی خیلی عمیق است برای پر کردن جا پا از برف های همان قسمت استفاده کنید.
- از مسیرهای شناخته شده عبور کنید.
- تا حد امکان باید از بالای محدوده بهمن (نزدیک به تاج بهمن) عبور کنیم تا حجم برف کمتری بالای سرمان باشد.
- با شنیدن کوچکترین صدایی که حکایت از نشست و ریزش و سقوط بهمن دارد منطقه را ترک کنید.
.
اقدامات حین وقوع بهمن
- همه تجهیزات مخصوصاً اشیای فلزی و برّنده را از خود دور کنید.
- به محل‌های امن فرار کنید. یعنی به صورت شنا خود را روی بهمن بیاورید و به طرف بالا و سمت چپ یا راست فرار کنید.
- به سمت عوامل بازدارنده (مثل سنگ ها، درختچه‌ها و…) حرکت کنید.
- اگر مقدور بود قبل از فرو رفتن در زیر برف، وسایلی از خود را به بالا پرتاب کنید تا جستجوگران بتوانند با یافتن آنها مسیر شما را تشخیص دهند.
- اگر در بهمن فرو رفته‌اید سعی کنید با کمک دست ها، یک پاکت یا یک کیسه نایلونی را جلو صورتتان قرار دهید. بیشتر مرگ و میر ناشی از بهمن به خاطر خفگی است، لذا ایجاد فضایی برای ورود هوا و نفس کشیدن مهمترین کاری است که می توانید انجام دهید.
- با هر وسیله‌ای جلو دهان و بینی خود را بپوشانید.
- نفس را در سینه حبس کنید چرا که این کار از ورود ذرات برف و یخ‌زدگی ریه‌ها و خفگی جلوگیری می‌کند.
- خونسردی خود را حفظ کنید چرا که در صورت حفظ آرامش، بدنتان قادر به نگهداری انرژی خود خواهد بود و در نتیجه بهتر می‌توانید برای نجات خود تصمیم بگیرید.
- مسیری را که فرد بهمن زده طی می کند، با چشم تا زمان پایان بهمن دنبال کنید.
.
اقدامات بعد از وقوع بهمن
- یادتان باشد هر قدر کمتر در زیر برف ناشی از ریزش بهمن فرو روید، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارید.
- باید در بهمن مثل زمانی که در آب هستید، شنا کنید تا خود را به روی سطحی بهمن برسانید.
- پیدا کردن نخ بهمن و وسایل فرد و گشتن نواحی پایین‌تر از محل شروع بهمن و حرکت فرد، به یافتن فرد مفقود شده، بسیار کمک می کند.
- چون زیر برف همه جا تاریک است و ممکن است که در اثر سقوط بهمن در زیر برف نتوان تشخیص داد که سمت بالا کدام سمت است در صورت امکان می توان با بیرون انداختن آب دهان، جهت را تشخیص داد (خلاف جهت حرکت آب دهان، سمت بالاست).
.
منابع:
.https://khadem.ir
